Dünyada ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos), Çin Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA) ve 22 Avrupa ülkesinin katkı sağladığı Avrupa Uzay Ajansı (ESA) dışında 70’ten Çok Uzay ajansı bulunuyor.
Genellikle teknolojik olarak gelişmiş ya da yüksek askeri harcaması olan ülkelerde bulunan Uzay ajanslarının yanı Dizi Özel Uzay ajanslarının da sayısı gün geçtikçe artıyor. Bunların başında ise Uzay turizmine dayalı SpaceX ve Blue Origin geliyor.
World Population Review’e nazaran 2022’nin ortasına gelindiğinde dünyadaki Uzay ajanslarından sırf 16’sı uzaya fırlatma yapabilecek kapasiteye sahipti. Ayrıyeten sırf 7’sinin Ay’a, Mars’a ya da derin uzaya araştırma aracı gönderebilecek kapasitesi bulunurken yalnızca 3’ü şimdiye kadar beşerli Uzay uçuşu yapabildi.
ABD, Rusya ve Çin dışında ESA (çoğu Avrupa ülkesi), İtalya Uzay Ajansı (ASI), Hindistan Uzay Araştırmaları Merkezi (ISRO) ile Japonya Havacılık ve Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), uzaya uydu fırlatmış ve araştırma aracı göndermiş durumda.
Fransa Ulusal Uzay Araştırmaları Merkezi (CNES), Avustralya Uzay Ajansı (ASA), Brezilya Uzay Ajansı (AEB), İran Uzay Ajansı (ISA), İsrail Uzay Ajansı (ISA), Kenya Uzay Ajansı (KSA), Güney Kore Uzay Araştırmaları Enstitüsü (KARI), şimal Kore’nin Ulusal Uzay Geliştirme Yönetimi (NADA) ve Ukrayna Devlet Uzay Ajansı (SSAU), uzaya uydu fırlatan ülkeler ortasında yer alıyor.
ABD
Dünya yörüngesindeki faal Uzay araçlarının yaklaşık üçte biri, en üretken ve faal Uzay ajansına sahip ABD’ye ilişkin. Apollo Ay’a iniş vazifeleri, Skylab Uzay İstasyonu, Uzay Mekiği, Milletlerarası Uzay İstasyonu (ISS) ve Mars Keşif Programı, ABD’nin Uzay programının temellerini oluşturuyor.
İlk uyduyu Şubat 1958’de uzaya fırlatan ABD, irtibat, elektronik istihbarat, roket tespiti, meteoroloji, teknoloji, navigasyon ve gözetleme uydularından oluşan Aka bir filoya sahip.
NASA, bütün Uzay keşif teşebbüslerinin ve programlarının sorumlusu. ABD, NASA sayesinde uzaya ikinci insan gönderen, Ay’a birinci ayak basan ve Milletlerarası Uzay İstasyonu’na (ISS) en Fazla katkı yapan ülke pozisyonunda.
NASA’nın en Ünlü misyonu 20,4 milyar dolar (halihazırda 236 milyar dolar olduğu iddia ediliyor) kıymetindeki Apollo programıydı. Apollo’nun altı misyonuyla astronotlar, Ay’da yürümeyi başardı.
NASA’nın şimdiki olarak yürüttüğü misyonların ortasında Artemis I yer alıyor. Bu programla Ay ve Mars’ta insan keşiflerinin sağlanabilmesine odaklanılıyor.
Hubble Uzay Teleskobu, 1990’da fırlatılmasından bu yana uzaya dair insanlığa manzara ve bilgi akışı sağlıyor. 25 Aralık 2021’de uzaya fırlatılan James Webb Uzay Teleskobu ile de erken devirde oluşmuş birinci galaksiler bulunmaya çalışılıyor. James Webb, şu anne kadar pek Fazla manzara sağladı.
NASA’nın Juno Projesi ise Jüpiter’e odaklanıyor. Güneş sisteminden ve Juno uçuş grubundan edinilen bilgilerle Jüpiter’in nasıl oluştuğu ve değiştiğine dair bilgi sahibi olunmaya çalışılıyor.
NASA, Mars Keşif Programı kapsamında bu gezegene birinci Evvel 2012’de “Curiosity” aracını yolladı. Mars’ın jeolojisini ve iklimini incelemek üzere gezegende dolaşan ve imaj çeken “Curiosity”nin akabinde 2020’de gönderilen “Mars Perseverance” ile de gezegenin toprak, kaya yahut taş yapılarından Örnek alınması ve daha Çok bilgi edinilmesi planlanıyor.
NASA, Parker Solar Probe ile de Güneş’e “dokunmayı” amaçlıyor. Ufak otomobil boyutundaki Uzay aracı, direkt Güneş’in atmosferine yanlışsız ilerliyor, sonunda ise Güneş’in yüzeyinden 4 milyon mil uzaklıkta olması planlanıyor. 18 gün Evvel alınan datalara nazaran Parker Solar Probe, Güneş’e en yakın 15. konuma 17 Mart’ta geldi. Buna nazaran Parker, Güneş’in yüzeyine 5,3 milyon mil uzaklıktaydı.
ISS’nin operasyonları ve gereklilikleri için pek Fazla Uzay ajansı milletlerarası ortak pozisyonunda. ABD, Rusya, Avrupa, Japonya ve Kanada, ISS’ye en Aka katkı sağlayan Uzay ajanslarının ortasında bulunuyor.
ISS, milletlerarası uçuş mürettebatını, çoklu fırlatma araçlarını, global olarak dağıtılmış fırlatmaları, operasyonları, eğitimleri, mühendisliği, gelişim tesislerini, bağlantı ağlarını ve memleketler arası bilimsel araştırma topluluğunu da bir ortaya getiriyor.
NASA’nın taşıma hizmeti sağlamayı amaçlayan ticari mürettebat programı ise inançlı, muteber ve Müsait fiyatlı biçimde insanların, ABD ile ISS ortasında seyahat etmesinin sağlanmasını amaçlıyor. NASA, bu proje için Boeing ve SpaceX ile de görüşmeler yapıyor.
Rusya
Rusya’nın Uzay programlarının kökeni 1957’de birinci Yapay uydu Sputnik-1’in Sovyetler Birliği tarafından fırlatılmasına dayanıyor. Rusya, irtibat, meteoroloji ve keşif uydularından oluşan üçüncü en Aka Uzay aracı filosuna sahip.
Rusya’nın Uzay projeleri Soyuz beşerli Uzay araçları, Salyut 1 Uzay istasyonu ve Lunokhod 1 Uzay gemisini içeriyor. Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos), sivil Uzay faaliyetlerini yönetirken Rus Uzay Kuvvetleri (VKS), savunma uydularının fırlatılmasına ve askeri uçuşun denetimine odaklanıyor.
1955’ten Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1991’e kadar Uzay faaliyetlerini yürüten SSSR’nin halefi olan Roscosmos, 25 Şubat 1992’de kuruldu ve ISS’nin Değerli ortaklarından biri haline geldi lakin ISS programından ayrılacağını duyuran Roscosmos, kendi Uzay istasyonunu istikbal yıllarda kuracağını açıkladı. Rusya da ABD üzere Uzay odaklı askeri bir ünite kurdu. Şimdiye kadar Rus Uzay Kuvvetleri’nin anne odağı, ülkeyi roket ataklarından korumak.
Çin
Çin, yörüngedeki ikinci en Aka Uzay aracı filosuna sahip ve şu anda navigasyon, uzaktan algılama, irtibat, gözetleme uydu kadrosu ve Uzay araçlarını Denetim ediyor. Çin, uyduları Tamir edebilecek ve beşerli Uzay uçuşu yapabilecek üç ülkeden biri.
Çin’in Uzay programı iki Kuruluş tarafından yönetiliyor: Çin Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA) ve Çin Beşerli Uzay Programı Ajansı (CMSA). Çin, ABD ve Rusya’dan Müstakil olarak uzaya insan gönderen üçüncü ülke pozisyonunda.
Çin’in en Aka Uzay misyonları ise Tiangong-1 Uzay İstasyonu, Shenzhou beşerli Uzay uçuş programı ve Çin Ay Keşif Programı (CLEP) olarak ön plana çıkıyor. CNSA, Ulusal Uzay programının planlama ve gelişiminden sorumlu. Çin Havacılık Bilimi ve Teknolojisi Kurumu, fırlatma araçlarının, uydularının ve irtibat hizmetlerinin tasarımı ve gelişiminden Mesul anne Kuruluş olarak vazife yapıyor.
Çin, 1970’te birinci bağlantı uydusunu fırlatmayı başardı ve şu anda dünyadaki üçüncü en Aka Uzay gücüne sahip.
Çin’in Chang’e 4 araştırma aracı, 2019’da Ay’ın karanlık yüzüne iniş yapan birinci araç oldu. Mayıs 2021’de ise CNSA’nın Tianwen-1 vazifesiyle bir araştırma aracı Mars yüzeyine iniş yaptı. Böylelikle Çin, Mars’a iniş yapan ikinci ülke oldu. Ayrıyeten, ABD ve Rusya üzere Çin de askeri Uzay gücüne sahip.
Avrupa Uzay Ajansı
ESA’nın merkezi, Fransa’nın başşehri Paris’te bulunuyor. Birçok üyesi ve ortağı olan ESA’nın ABD ve Rusya iç pek Fazla bölgede ofisi var.
2021’de işletme bütçesi 6,49 milyar avro (6,62 milyar ABD doları) olan ESA’ya en Aka katkıda bulunan ülkelerin ortasında başta İngiltere ve Fransa geliyor.
Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere, ESA’nın Üye devletlerini oluşturuyor.
Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Malta ve Slovakya işbirlikçi olarak ESA’nın parçasıyken Letonya, Litvanya ve Slovenya bağlı ortak olarak ESA’da yer alıyor.
Türkiye Uzay Ajansı, 2018’de kuruldu
Türkiye de 2018’de Türkiye Uzay Ajansı’nı kurarak Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerine yönelik maksatlar doğrultusunda çalışmaya başladı.
Türkiye’nin uydu alanındaki çalışmalarına bakıldığında, TÜRKSAT-6A ulusal Haberleşme Uydu Projesi’nin ihtiyaçlar doğrultusunda ve proje takvimine nazaran süren faaliyetleri, proje paydaşları ve ilgili kurumlarca yakından takip ediliyor. TÜRKSAT-6A’nın SpaceX Falcon 9 roketiyle bu Yıl fırlatılması hedefleniyor.
Türkiye, 10 Ağustos 1994’te Türksat 1B uydusu ile uzaydaki yerini aldı. Türksat 5A ve Türksat 5B uyduları ise 2017’de imzalanan mukavele sonrası bu şirketin Fransa’nın Toulouse kentindeki tesislerinde üretilmeye başlandı.
Türksat 5A, 8 Ocak 2021’de uzaya başarılı halde fırlatıldı. TÜRKSAT 5B uydusu da 19 Aralık 2021’de SpaceX’e ilişkin Falcon-9 roketiyle uzaya gönderilerek 15 Haziran 2022’de devreye alındı.
Türkiye’de tasarlanıp üretilen birinci yer rasat uydusu RASAT, 17 Ağustos 2011’de Rusya’dan fırlatıldı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin gaye istihbaratına yönelik uydu imgesi muhtaçlığını karşılamak emeliyle üretilen Göktürk-1 uydusu da 2016’da uzaya gönderildi.
Türkiye’nin birinci yüksek çözünürlüklü yer rasat uydusu Göktürk-2, 2012’de Çin’den fırlatıldı. AA
Yorum Yok