Dünyayı kasıp kavuran COVİD-19 salgını, Avrupa’dan Asya’ya, Afrika’dan Amerika’ya üretim ve lojistik sınırlarını Önemli manada baltaladı. Alınan önlemler ve aşının bulunmasının akabinde 2022, dünya iktisadı için “toparlanma yılı” olarak görülüyordu.
Ancak Rusya’nın uzun müddettir Ukrayna etrafında yaptığı askeri yığınak, Tüm yalanlamalara Karşın 24 Şubat 2022’de Aka bir atağa dönüştü. Karadeniz’in kuzeyinde, geniş düzlüklere sahip Ukrayna ve Rusya, hem güç sınırları bakımından hem de Besin güvenliği konusunda dünya için hayati değerdeydi.
Kış aylarında başlayan savaş, baharda yeşermeye başlayacak buğday tarlalarının ekilememesine neden olurken, Avrupa’da güç konusunda Aka bir kaygı başladı.
Savaştan Evvel Ukrayna ve Rusya gaz, petrol, tahıl ve yemeklerde kullanılan ayçiçek yağının Kıymetli Müstahsil ve ihracatçılarıydı. Savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’da tarımın sekteye uğraması ve Rusya’nın Karadeniz limanlarını abluka altına alması tedarikleri nüzul etti.
Bunlar global ticareti yapılan emtialar olduğundan, dünya genelinde fiyatların Fazla Çok artmasına yol açtı.
ABD’nin LNG tedariki Avrupa için Değerli bir seçenek haline gelirken, Suudi Arabistan’ın başını çektiği OPEC+ ülkeleri petrol üretimini artırma taleplerine uzun mühlet kulaklarını tıkadı.
Gıdada ise durum farklı değildi. mesela İngiltere’de domates hem bulunamaz oldu hem de olağandan Fazla daha değerliye satıldı. Çünkü İngiltere ve Hollanda’daki sera üreticileri artan güç fiyatlarının maliyetleri etkilediğinden şikayet ediyordu.
Dünya genelinde ekmek üreten fırından lojistik firmalarına, demir-çelik dalından tarlasını süren çiftçiye kadar Ukrayna-Rusya Savaşı’ndan etkilenmeyen bölüm kalmadı. Çünkü, dünyada güç ve Besin krizini patlatacak ve bu kadar geniş alana yayacak bir kriz lakin Karadeniz kuzeyinde çıkabilirdi.
Şimdi gelin, krizin güç ve Besin alanlarında neler ürettiğini ve neleri üretmesinin beklendiğini Birlikte inceleyelim…
2022 yılında güç ve Besin krizinin ve hasebiyle artan enflasyonun Temel nedenlerinden biri olan Rusya-Ukrayna savaşı, 2023 için risk alanlarından birini oluşturuyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna konusunda Geri adım atıp atmayacağı belirsizliğini korurken iki tarafın da ateşkes sağlamaya istekli olmaması, krizin büyümesi ve uzamasını da beraberinde getiriyor.
Diğer yandan Kiev, NATO ve ABD’den Cenk uçağı, taktiksel roket sistemi ve roket savunması üzere daha gelişmiş ve uzun menzilli silah taleplerinde bulunuyor. Bunlardan Aka bir kısmını ise tedarik etti.
Bu savaş, birbirleriyle irtibatlı pek Fazla riski barındırırken ABD ve NATO’nun Ukrayna’ya mümkün gelişmiş silah takviyesinin Rusya açısından daha Çok probleme Sebep olabileceği belirtiliyor.
Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler ise, savunmasız Mesken halklarını ve işletmeleri sübvanse ederek krizin tesirlerini hafifletmeye çalışırken, 2008 global mali krizinden ve COVİD pandemisinden kalan dağın üzerine daha Çok borç yığdı.
Batı’da enflasyonu (birçok ülkede çift haneli rakamlara) yükselterek fiyatların satın alma gücünü azalttı ve merkez bankalarını talebi kısmak ve fiyat artışlarını Denetim altına almak için nema oranlarını artırmaya sevk etti.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) nihayet ekonomik Görüntü raporunda, durumu şöyle özetliyor:
“Kalıcı enflasyon, yüksek güç fiyatları, zayıf gerçek Mesken halkı geliri artışı, azalan itimat ve sıkılaşan finansal şartların hepsinin büyümeyi azaltması bekleniyor. Daha yüksek nema oranları, enflasyonu makul hale getirmek için gerekse de borçlanan Mesken halkı ve şirketler için finansal zorlukları artıracak.”
ABD’de banka iflasları..
OECD’nin bu öngörüsünün akabinde ABD’de 2008 krizinin akabinde birinci kere banka iflasları gerçekleşti.
Tarihler 8 Mart’ı gösterdiğinde birinci Evvel Silikon Vadisi Bankası, iki gün sonra ise Signature Bankası’nın iflasları ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) tarafından açıklandı.
Uzmanlar, OECD’nin dikkat çektiği nema artışlarının Laf konusu bankaların iflaslarının gerisinde yatan Değerli nedenlerden biri olarak görüyor.
Enerji krizi
Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle Rusya ile batı ülkeleri ortasındaki ilginin gerilmesi, COVİD-19’un neden olduğu güç krizini daha da şiddetlendirdi.
Özellikle güç güvenliği konusunda tasa duyan Avrupa Birliği (AB), güç kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve Rusya’ya olan bağımlılığın azaltılmasına ait adımlar atmaya çalıştı.
Ukrayna savaşı sebebiyle Rusya’ya yaptırım uygulayan Avrupa ülkelerine Rusya’dan doğal gaz akışı Önemli ölçüde azaldı.
Ayrıca Rusya, doğal gazı Cenk öncesine oranla yüzde 80 düşürdü.Tedarik hacminin daralmasıyla Avrupa ülkelerinin güç maliyetleri yükseldi. Bilhassa 2022’nin birinci aylarından itibaren süratle artan doğal gaz ve elektrik fiyatları Avrupa başta olmak üzere bütün dünyayı etkiledi.
Ağustosta 346 avroya kadar çıkarak rekor kıran gaz fiyatları 105 avro düzeyinde seyrediyor. Gaz fiyatlarında yakın gelecekte Önemli bir düşüş beklenmiyor.
Savaş nedeniyle derinleşen güç krizinin 2023’te de sürmesi öngörülüyor.
Gıda güvensizliği
Gıda güvenliği konusunda savaştan en Fazla etkilenen ülkeler Ortadoğu ve Afrika’daki yoksul ülkeler oldu.
Öyle ki, Türkiye’nin öncülük ettiği Tahıl Koridoru Muahedesi olmadan Evvel birden fazla ülke neredeyse açlıkla ve akabinde gelen İç huzursuzluklarla karşı karşıyaydı. Çünkü, Ortadoğu ve şimal Afrika’nın Aka kısmı Ukrayna’dan gelen tahıl ve yemeklik yağlara bağımlı.
Tahıl Koridoru ile bu Sıkıntı Aka ölçüde çözülmüş olsa da riskler devam ediyor.
Gıda güvensizliği, 2023’te dünyanın gündeminde kalmaya devam edecek riskler ortasında.
Dünya Besin Programı (WFP), açlık ve Üzücü beslenmenin Orta Asya’yı, şimal Afrika’yı, Sahra bölgesini, Afrika Boynuzu’nu, Suriye, Yemen, Pakistan ve Afganistan üzere ülkeleri içerdiğini belirtiyor.
Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle sekteye uğrayan tahıl ihracatı ve tedarik zincirinin sekteye uğraması, Besin güvensizliğini hiç olmadığı kadar tırmandırdı.
Özellikle düşük gelirli Afrika ülkeleri, tahıl krizinden en Fazla etkilenen ülkelerin başında yer aldı.
Yorum Yok