Şi, Çin Ulusal Kamu Kongresinin (ÇUHK) başşehir Pekin’de devam eden 14. periyodunun 1. genel Konseyi’nde, Biricik Namzet olduğu oylamada, delegelerin oy birliği ile üçüncü Kez devlet lideri seçildi.
Kongrede devlet lideri yardımcılığına Han Cıng, meclis başkanlığına ise Cao Licı seçildi.
Şi, Cao ve Han, Ant ederek misyonlarına başladı.
Daha Evvel 2013 ve 2018’de iki Defa devlet lideri seçilen, 10 yıldır vazife yapan Şi, 5 yıllığına tekrar seçilerek, Çin Kamu Cumhuriyeti tarihinde devlet başkanlığını üçüncü dönme taşıyan birinci İsim oldu.
Şi, ayrıyeten Merkezi Askeri Kurul Başkanlığına da yine seçilerek ordunun başındaki başkomutan pozisyonunu sürdürdü.
Şi’nin devlet başkanlığını üçüncü devirde sürdüreceğinin işareti, Çin Anayasası’nda 2018’de yapılan değişiklikle verilmişti. Değişiklikle devlet liderinin misyon mühletini iki periyotla sınırlayan düstur kaldırılmış, böylelikle Şi’nin üçüncü devrinin önü açılmıştı.
Mao’dan sonra birinci isim
69 yaşındaki Şi, ülkeyi yöneten Çin Komünist Partisinin (ÇKP) Ekim 2022’de düzenlediği 20. Ulusal Kongresi’nde üçüncü Sefer parti genel sekreterliğine seçilerek Çin Kamu Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zıdong’dan bu yana parti yöneticiliğini iki devirden Çok sürdüren birinci başkan olmuştu.
Tek parti iktidarının olduğu, parti ve devlet idaresinin İç içe geçtiği Çin’de üst seviye devlet misyonları parti iktidarının uzantısı olarak görülüyor ve birebir yetkililerce yerine getiriliyor.
Şi, var haliyle 1982 Anayasası ile kurulan devlet başkanlığı makamında iki periyottan Çok kalan birinci lider olacak.
Çin Kamu Cumhuriyeti’nin (ÇHC) 1949’da kurulmasının akabinde devlet başkanlığı birinci Defa 1954 Anayasası’nda “ÇHC Başkanlığı” ismiyle oluşturuldu. Ülkenin kurucu önderi Mao, 1954-1959 yıllarında 5 Yıl mühletle vazifesi sürdürdükten sonra devretti. Lakin sonrasında, Kültür İhtilali yıllarındaki siyasi çekişme ve tasfiyeler nedeniyle makam ya boş kaldı ya da vekaleten sürdürüldü.
Kültür İhtilali’nin akabinde 1975’te kabul edilen Anayasa ile ÇHC Başkanlığı lağvedilirken partinin devlet üzerindeki otoritesi yine vurgulandı.
Mao’nun 1976 yılındaki vefatının akabinde iktidarın Biricik elde toplanmasını engelemeye yönelik arayışlar içinde “Devlet Başkanlığı” 1982 Anayasası ile tekrar yapılandırıldı. Dıng Şiaoping’in “yüksek lider” kabul edildiği bu devirde parti genel sekreterliği, devlet başkanlığı, başbakanlık ve orduyu yönetim eden Merkezi Askeri Komite’nin başkanlığının farklı şahıslarca üstlenilmesi ve bu sayede Güç ağırlaşmasının önlenmesi hedeflendi.
Şi’den evvelki iki başkan iki devirde bırakmıştı
Ancak 1989’de Tienanmın Meydanı’ndaki protestoların yaratığı İç siyasi kriz, parti, devlet ve ordu liderliğinin yine Biricik elde toplanmasını getirdi. Islahat ve dışa açılma siyasetinin izlendiği, idarede kurumsallaşma eğiliminin öne çıktığı bu devirde, devlet başkanlığına iki Devre sonu getirilmesi iktidarın çatışmasız zamanını sağlayacak formül olarak görüldü.
Şi’den Evvel 1993-2003 yıllarında Ciang Zımin, 2003-2013 yıllarında Hu Cintao, iki Devre devlet başkanlığı yaptıktan sonra devlet ve parti vazifelerinden ayrıldı.
Çin başkanının yakın devirdeki teamüllerden farklı olarak iktidarını üçüncü periyoda taşıması, Şi’nin yeni periyotta “tek adam” pozisyonunun pekiştiğinin işareti olarak görülüyor.
Şi’nin “Yeni Devirde Çin Karakterinde Sosyalizm” ismi verilen niyetleri, Parti Tüzüğü’ne ve Anayasa’ya girmiş, ÇKP’nin 2021’de parti tarihine ait aldığı kararda, Şi, Mao ve Dıng ile Bir arada “düşünce kurucu önder” olarak tanımlanmıştı.
Geçen yılki ÇKP Kongresi’nde partinin üst Yönetim takımlarına Şi’ye yakın isimler seçilirken Parti Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle Şi’nin partinin “çekirdek lideri” olduğu ve niyetlerinin ÇKP iktidarına rehberlik edeceği vurgulanmıştı.
Yorum Yok